Nederlandse samenleving ‘loopt gevaar op ineenstorting’, waarschuwen hoge juristen

De hoogste juristen van Amsterdam waarschuwen dat de Nederlandse samenleving dreigt in te storten als burgers geen verantwoordelijkheid nemen voor het beschermen van het rechtssysteem.

“De rechtsstaat beschermt ons uiteindelijk tegen het recht van de sterkste – of de rijkste”, zeggen hoofdofficier van justitie René de Beukelaer, voorzitter van de Amsterdamse Orde van Advocaten Jacqueline Schaap en rechtbankvoorzitter Bart van Meegen in een opiniestuk in de Telegraaf van dinsdag .

“De rechtsstaat staat onder druk. Normaal gesproken zoeken we geen publiciteit, maar nu vinden we het onze plicht om samen te spreken… Juristen worden bedreigd en rechterlijke uitspraken worden afgedaan als 'gewoon een mening'.”

De rechtsstaat, zeggen ze, is niets minder dan de ruggengraat van de samenleving. “In een samenleving die wordt bestuurd door de rechtsstaat, kan niemand willekeurig worden gearresteerd, wordt eigendom beschermd, wordt privacy gewaardeerd en zijn mensen vrij om te denken en te spreken zoals ze willen – binnen de grenzen van de wet en met respect voor anderen. Regels gelden voor iedereen, inclusief de overheid.”

Ze benadrukten ook de noodzaak om de balans tussen politici, ambtenaren en rechters in een democratie te bewaken, die volgens hen steeds meer verstoord raakt. "Politieke kritiek op rechterlijke uitspraken ondermijnt het publieke vertrouwen in onafhankelijke en onpartijdige rechters", zeiden ze. "Bezuinigingen op rechtsbijstand en hoge griffiekosten maken het voor veel mensen, waaronder kleine en middelgrote bedrijven, moeilijker om toegang te krijgen tot de rechtbanken."

Extreemrechtse politici in Nederland hebben juridische uitspraken vaak afgedaan als ‘bevooroordeeld’ of het werk van ‘D66-elites’.

Ook gewone burgers hebben een verantwoordelijkheid, zeiden de drie functionarissen, verwijzend naar recente online aanvallen op een rechter die een inreisverbod van de overheid voor drie islamitische predikers had opgeheven. “Een rechter bedreigen op sociale media omdat hij gewoon zijn werk doet, schaadt niet alleen het individu en zijn familie, maar ook het publieke vertrouwen in instellingen,” zeiden ze.

“Dit heeft gevolgen voor iedereen. Wanneer mensen zich niet langer gebonden voelen aan de wet, wanneer wetten voor sommigen gelden maar voor anderen niet, wordt het onmogelijk om de sociale orde te handhaven. In buurlanden zien we waar dit toe kan leiden: corruptie, discriminatie en intimidatie. De rechtsstaat beschermt ons uiteindelijk tegen de wet van de sterkste, of de rijkste.”

De media het zwijgen opleggen

Het artikel sloot aan bij een redactioneel commentaar in de NRC, waarin werd gewaarschuwd dat journalisten, activisten, mensenrechtenverdedigers en klokkenluiders die publiekelijk misstanden aan de kaak stellen, steeds vaker te maken krijgen met enorme juridische claims die erop gericht zijn hen het zwijgen op te leggen.

Deze rechtszaken staan ​​bekend als SLAPPs (Strategic Lawsuits Against Public Participation), een fenomeen dat zijn oorsprong vindt in de Verenigde Staten, maar nu ook in Europa stevig voet aan de grond heeft gekregen.

Hoewel er in Nederland tot nu toe slechts 12 van dergelijke zaken zijn geweest, zijn er sinds 2010 in Europa 1.049 zaken aangespannen. De Europese Unie heeft vorig jaar een richtlijn aangenomen die erop gericht is SLAPP-doelen beter te beschermen, met name vanwege de hoge kosten die hiermee gepaard gaan.

EU-bescherming

De hamvraag is nu of deze cruciale beschermingen effectief in de Nederlandse wetgeving worden opgenomen, aldus het artikel. Campagnegroep Free Press Unlimited heeft opgemerkt dat Nederland aarzelend staat tegenover deze maatregelen, in de veronderstelling dat SLAPPs geen significant probleem vormen in het land.

"Maar alleen omdat het probleem nog niet wijdverbreid is, betekent dit niet dat het niet zal escaleren, vooral gezien het toenemende aantal SLAPP-gevallen in heel Europa", aldus de NRC.

“Het is daarom essentieel dat de Nederlandse overheid de waarschuwingen over de gevaren van SLAPPs ter harte neemt, met name hun afschrikwekkende effect op de vrijheid van meningsuiting en onafhankelijke journalistiek. Niets minder dan persvrijheid en vrijheid van meningsuiting staan ​​op het spel.”