Het nieuwe tijdperk van de Britse Labourpartij: Marokko's diplomatieke schaakspel

De overweldigende overwinning van de Labour Party bij de recente vervroegde algemene verkiezingen in het Verenigd Koninkrijk luidde een nieuw hoofdstuk in de Britse politiek in. Nu premier Keir Starmer aan het roer staat en daarmee een einde maakt aan 14 jaar conservatieve dominantie, evalueert Marokko nauwgezet de mogelijke gevolgen voor zijn cruciale buitenlandse beleidsdoelstelling en krijgt het wereldwijde erkenning voor zijn soevereiniteit over de Sahara.

Historisch gezien zijn de Conservatieven over het algemeen voorstander van Marokko's standpunt, vooral na de Brexit in 2016. Daarentegen heeft Labour meer empathie getoond voor het Polisario Front, de door Algerije gesteunde separatistische beweging. Deze verschuiving in het politieke landschap roept in Rabat zorgen op dat de opkomst van Labour de diplomatieke stappen die de afgelopen jaren zijn gezet, zou kunnen belemmeren of zelfs ongedaan zou kunnen maken.

De betrekkingen tussen Rabat en Londen floreerden onder het Conservatieve bestuur. Een belangrijke mijlpaal was de associatieovereenkomst die op 26 oktober 2019 werd ondertekend, waarin de zuidelijke provincies van Marokko waren opgenomen. Deze overeenkomst, die later door de rechtbanken werd gehandhaafd, wekte woede op bij Polisario-aanhangers.

Brahim Ghali, de leider van het Polisario Front, feliciteerde Starmer prompt met zijn overwinning als Labour-leider in 2020, waarbij hij de "sterke en voortdurende solidariteit" van de partij met het streven van het Sahrawi-volk naar zelfbeschikking toejuichte. Ghali uitte optimisme dat Starmers leiderschap zou helpen bij het "beëindigen van het kolonialisme in de Sahara."

Dergelijke uitspraken zijn in Marokko niet onopgemerkt gebleven. Terwijl Starmer, tijdens zijn ambtstermijn als oppositieleider, een duidelijk publiek standpunt over de kwestie vermeed, had zijn voorganger Jeremy Corbyn openlijk de zaak van Polisario gesteund. Corbyn verklaarde in 2019 zijn langdurige steun aan het recht op zelfbeschikking van het Sahrawi-volk.

Labour-parlementsleden hebben voortdurend kritiek geuit op de verbetering van de relaties tussen het Verenigd Koninkrijk en Marokko met betrekking tot Sahara. Ze hebben schriftelijke vragen gesteld aan het ministerie van Buitenlandse Zaken en hun steun uitgesproken voor het Polisario tijdens bijeenkomsten die waren geïnitieerd door pro-Marokkaanse parlementsleden die pleitten voor de claim van Marokko op het gebied.

Opvallend is dat Jeremy Corbyn, die in het parlement nog steeds een fervent verdediger van het Polisario is, nu als onafhankelijk parlementslid fungeert nadat hij in 2020 uit de Labour Party werd gezet vanwege beschuldigingen van antisemitisme.

Marokko zet in op strategisch partnerschap

Ondanks deze signalen geloven veel analisten dat de strategische prioriteiten van het VK en de groeiende betekenis van Marokko als partner uiteindelijk zwaarder zullen wegen dan ideologische neigingen binnen Labour. Sabri Lhou, een advocaat en expert op het gebied van internationaal recht en het Sahara-conflict, sprak haar vertrouwen uit dat de overwinning van Labour het pro-Marokkaanse traject niet zou veranderen.

Lhou betoogde dat de kwestie verder is gegaan dan louter debat en een stadium van beslissende helderheid en gedurfde besluitvorming heeft bereikt. Hij merkte op dat grootmachten zoals de VS de Marokkaanse soevereiniteit hebben erkend en dat meer dan 80 landen het autonomievoorstel van Marokko hebben onderschreven als de praktische oplossing. Op de grond versnelt de ontwikkeling van Marokko in de regio met de opening van buitenlandse consulaten en de toestroom van internationale investeringen.

Cruciaal, zo betoogde Lhou, is dat de strategische richting van Groot-Brittannië consistent blijft, ongeacht de regerende partij. De “deep state establishment” speelt een cruciale rol bij het bepalen van belangrijke beslissingen over buitenlands beleid, zoals de snelle uitbreiding van de banden met Marokko in verschillende sectoren. De associatieovereenkomst tussen het Verenigd Koninkrijk en Marokko, die Sahara-producten omvat, belichaamt deze betrokkenheid op staatsniveau.

Zelfs onder Corbyns uitgesproken pro-Polisario leiderschap kon Labour deze koers niet veranderen terwijl ze in de oppositie zat. De heersende “deep state” trends onderscheidden Corbyns persoonlijke standpunten van de nationale belangen van Groot-Brittannië, die overeenkomen met Marokko.

Lhou benadrukte de beslissing van het Hof van Beroep van Londen uit 2022, waarin een rechtszaak werd afgewezen die gericht was op het nietig verklaren van de associatieovereenkomst tussen het Verenigd Koninkrijk en Marokko. Het hof vond geen basis om de betwiste regio te onderscheiden van Marokkaans grondgebied, waarmee een juridisch precedent werd geschapen dat elke Britse regering, inclusief die van Starmer, bindt op basis van internationaal recht en de historische rechten van Marokko in plaats van politiek gemak.

Als permanent lid van de VN-Veiligheidsraad heeft het Verenigd Koninkrijk sinds 2007 consequent resoluties gesteund waarin het Marokkaanse autonomieplan werd omschreven als “serieus en geloofwaardig.” Lhou betoogde dat het voor een Labour-regering onhoudbaar zou zijn om deze precedenten te negeren of de strategische belangen van het Verenigd Koninkrijk, zoals gedefinieerd door het politieke establishment en onderschreven door het publiek, tegen te spreken.

Geopolitieke verschuivingen dagen traditionele ideologieën uit

Professor Mohamed El Ghali, deskundige op het gebied van politicologie en staatsrecht aan de Cadi Ayyad Universiteit in Marrakesh, merkte op dat de huidige geopolitieke verschuivingen het voorspellen van de standpunten van Europese politieke partijen over deze kwestie bemoeilijken, ongeacht hun ideologische overtuigingen.

Historisch gezien omarmde links progressieve en bevrijdingsvisies en sloot zich aan bij bewegingen die dergelijke idealen aanhingen. Omgekeerd stonden conservatieven bekend om het behoud van traditionele culturele waarden. El Ghali betoogde echter dat Labour nu prioriteit moet geven aan de strategische belangen van Groot-Brittannië, waardoor het onwaarschijnlijk is dat Starmers regering de relaties tussen het Verenigd Koninkrijk en Marokko in gevaar zou brengen.

Er is de afgelopen maanden aanzienlijke vooruitgang geboekt in de Marokkaans-Britse relaties, die zowel economische als politieke banden omvatten. Het strategisch beheren van deze banden overstijgt politieke affiliaties en richt zich op gedeelde belangen.

El Ghali voorspelde dat Labour een conservatieve benadering van de strategische belangen van Groot-Brittannië zou behouden. Het evoluerende geopolitieke landschap suggereert dat de Marokkaans-Britse relatie als model zal dienen voor toekomstige samenwerking, met name op strategische economische gebieden zoals energie.

Het Verenigd Koninkrijk heeft cruciale overeenkomsten gesloten met Marokko om groene en blauwe elektriciteit te importeren, en zo het hernieuwbare potentieel van het koninkrijk te benutten. El Ghali benadrukte dat dergelijke vorderingen in bilaterale samenwerking waarschijnlijk niet opnieuw zullen worden overwogen onder een Labour-regering, ongeacht de ideologische verschillen tussen de leden.

Terwijl Rabat zich schrap zet voor mogelijke verschuivingen onder het bestuur van premier Starmer, zal het waarschijnlijk afhangen van het robuuste strategische partnerschap dat de afgelopen jaren is opgebouwd om politieke veranderingen te navigeren. Niettemin zal Marokko de uiteindelijke richting van Labour op dit kritieke punt nauwlettend in de gaten houden.