Nederlanders verwelkomen EU-akkoord over terugkeer derdelanders

De ministers van Binnenlandse Zaken van de EU hebben maandag strenge EU-regels afgesproken voor de terugkeer van onderdanen van derde landen die illegaal in EU-landen verblijven. Deze regels moeten ook nog worden goedgekeurd door het Europees Parlement.

De ministers bereikten ook overeenstemming over een solidariteitsmechanisme tussen EU-lidstaten, als onderdeel van een pact inzake asiel en migratie dat op 12 juni 2026 in werking treedt. De nieuwe regels creëren een EU-brede procedure voor de terugkeer van mensen die illegaal in EU-lidstaten verblijven.

In de tekst wordt gespecificeerd dat het "land van terugkeer" een land kan zijn "waarmee een overeenkomst of regeling bestaat op grond waarvan de persoon die geen recht heeft om in de lidstaten te verblijven, wordt toegelaten."

Een dergelijke overeenkomst zou moeten worden onderhandeld met landen "waar internationale mensenrechtennormen en beginselen van internationaal recht worden gerespecteerd."

Dit maakt deportaties naar locaties buiten het land van herkomst van de persoon mogelijk. Lidstaten zouden ook terugkeercentra buiten de EU kunnen oprichten.

Personen die door een EU-lidstaat worden bevolen het land te verlaten, moeten met de autoriteiten samenwerken, anders riskeren ze een verlaging van hun uitkering, intrekking van hun werkvergunning of zelfs gevangenisstraf. Voor personen die een veiligheidsrisico vormen, gelden speciale maatregelen, waaronder een langere detentie dan gebruikelijk en een "onbepaalde" ban.

Europees terugkeerbevel

Volgens de nieuwe verordening zullen EU-landen ook wederzijdse terugroepingsbesluiten erkennen, zodat een lidstaat een door een andere lidstaat uitgevaardigd terugroepingsbevel kan uitvoeren.

Er wordt een Europees retourbevel opgesteld, dat vervolgens door de nationale autoriteiten in het Schengeninformatiesysteem, het EU-platform voor het delen van informatie over grensbeheer, wordt ingevoerd om het toegankelijk te maken voor andere EU-landen.

"Drie op de vier irreguliere migranten die in de EU een terugkeerbesluit hebben gekregen, blijven hier in plaats van terug te keren naar hun thuisland", aldus Rasmus Stoklund, de Deense minister van Immigratie, die het roulerende voorzitterschap van de EU-Raad bekleedt. "Ik geloof dat de nieuwe regels aanzienlijk kunnen bijdragen aan een verbetering van deze cijfers."

De definitieve tekst van de verordening moet nu nog worden onderhandeld met het Europees Parlement.

Solidariteitsmechanisme

Als onderdeel van de "solidariteitspool" zullen EU-landen andere lidstaten "die onder migratiedruk staan" ondersteunen met herplaatsingen, financiële bijdragen en "alternatieve maatregelen".

Cyprus, Griekenland, Italië en Spanje zullen de begunstigden zijn. Oostenrijk, Bulgarije, Kroatië, Tsjechië, Estland en Polen kunnen een volledige of gedeeltelijke aftrek van hun bijdragen aanvragen vanwege de "cumulatieve migratiedruk van de voorgaande jaren".

Nederlandse reactie

De Nederlandse minister van Migratie, David Van Weel, verwelkomde de beslissingen. "Het was voor ons erg belangrijk dat de landen die aan de rand van Europa liggen, de verantwoordelijkheid nemen om te zorgen voor betere grenscontroles", zei hij.

De minister zei dat Nederland 22 miljoen euro aan financiële steun zal bijdragen, maar niet met fysieke herplaatsingen. Volgens Nederlandse media zou Nederland 1.095 vluchtelingen uit zuidelijke lidstaten moeten opnemen.

“Ongekende schending van rechten”

Vorige week drongen actiegroepen, waaronder de Nederlandse Raad voor Vluchtelingen, er bij EU-wetgevers op aan om "een meer op rechten gebaseerde aanpak te hanteren", en stelden dat de besproken tekst "een ernstige en ongekende verslechtering van waarborgen, rechtsbescherming en fundamentele rechtennormen" vertegenwoordigt.

Olivia Sundberg Diez, EU-gezant voor migratie bij Amnesty International, zei dat deze "bestraffende maatregelen neerkomen op een ongekende aantasting van rechten op basis van migratiestatus en dat ze meer mensen in een precaire situatie en juridisch niemandsland zullen brengen."

"Daarnaast blijven EU-lidstaten aandringen op wrede en onwerkbare 'terugkeercentra', oftewel deportatiecentra buiten de EU, waar mensen gedwongen worden overgebracht naar landen waar ze geen banden mee hebben en waar ze mogelijk lange tijd worden vastgehouden, wat in strijd is met de bescherming van het internationaal recht", aldus de fractie. De groep riep het Europees Parlement op om "deze aanpak terug te draaien".