Soedanese burgeroorlog ontaardt in internationale strijd om rijkdom en macht

Soedanese burgeroorlog ontaardt in internationale strijd om rijkdom en macht

De Soedanese burgeroorlog, die al drie jaar duurt en een al uitgemergelde natie littekens toebrengt, wordt niet alleen gekenmerkt door de verliezen op het slagveld, maar ook door de wereldwijde strijd om het goud, de landbouwgrond en de strategische kustlijn van het land – grondstoffen die het conflict hebben veranderd in een van 's werelds meest verstrengelde proxyoorlogen.

Sinds april 2023 vechten het reguliere leger van Soedan en de paramilitaire Rapid Support Forces (RSF) om de controle over een land dat door decennia van onrust verdeeld is.

De inname door de RSF in oktober van el-Fasher – de laatste grote stad in Darfur onder militaire controle – markeerde een keerpunt in een oorlog die tienduizenden mensenlevens heeft geëist, bijna 12 miljoen mensen heeft ontheemd en een humanitaire crisis heeft ontketend die volgens de VN bijna hongersnood veroorzaakt.

Ondanks publieke ontkenningen hebben beide partijen machtige beschermheren. Analisten zeggen dat Egypte, Saoedi-Arabië, Iran en Turkije zich achter het leger hebben geschaard, terwijl de RSF overeind wordt gehouden door fondsen, wapens en logistiek die terug te voeren zijn op de Verenigde Arabische Emiraten.

De uitgestrekte, vruchtbare landbouwgronden van Soedan – al lang begeerd door grondstoffenhongerige Golfstaten – stonden al lang vóór de oorlog centraal in de strijd om invloed.

Emiratische bedrijven hadden de controle over tienduizenden hectares verworven en domineerden een groot deel van de Soedanese landbouwexport.

Qatar en Saoedi-Arabië onderhandelden over landbouwdeals ter waarde van miljarden dollars vóór de afzetting van Omar al-Bashir in 2019.

Maar de strijd om invloed reikt verder dan land. De kustlijn van de Rode Zee van Soedan – een verbindingspoort tussen de Middellandse Zee en de Indische Oceaan – heeft de interesse gewekt van landen die havenconcessies, toegang tot de zee en controle over een van 's werelds drukste maritieme corridors nastreven, waar tot 12 procent van de wereldhandel passeert.

Rusland en Turkije hebben beide onderhandeld over een vaste voet aan de kust, hoewel de gesprekken vastliepen naarmate de oorlog zich verdiepte.

De spanningen tussen de door het leger geleide regering en de VAE laaiden kort na het begin van de gevechten op. Khartoem verbrak de diplomatieke banden en beschuldigde Abu Dhabi ervan de RSF te bewapenen en buitenlandse strijders via Tsjaad, Libië, Kenia en Somalië te sluizen – beschuldigingen die de VAE herhaaldelijk ontkent.

Toch wijzen VN-documenten en satellietonderzoeken op een gestage stroom vrachtvluchten uit de Emiraten die landen in Tsjaad en, meer recent, in Oost-Libië.

Onderzoekers zeggen dat de Libische commandant Khalifa Haftar – een oude bondgenoot van de VAE – een belangrijke leverancier is geworden van wapens en brandstof voor de RSF-troepen in Darfur.

The Sentry, een in de VS gevestigde waakhond, meldde dat Haftars loyaliteit aan Abu Dhabi zijn grondgebied tot een belangrijke levensader voor de oorlogsmachine van de RSF heeft gemaakt.

Analisten zeggen dat er sinds juni alleen al meer dan 200 vrachtvluchten met verbindingen naar de VAE op Libische vliegvelden zijn geland.

Nadat de onafhankelijkheid van Zuid-Soedan in 2011 Khartoem van het grootste deel van zijn oliereserves beroofde, werd goud de economische ruggengraat van Soedan.

Voor de oorlog produceerde Soedan jaarlijks meer dan 80 ton en exporteerde het in 2021 voor bijna 3 miljard dollar.

Nadat de staat instortte, verdween de handel ondergronds. Smokkelnetwerken – sommige verbonden aan het leger, andere aan de RSF – domineren nu de sector.

Een groot deel van het goud, of het nu gewonnen wordt in het door de RSF gecontroleerde Darfur of in door het leger gecontroleerde gebieden, stroomt uiteindelijk naar Dubai, dat door Zwitserse toezichthouders wordt omschreven als een "hub voor goud van dubieuze oorsprong".

Een rapport van Swissaid uit 2024 meldde dat de import van Soedanees goud vanuit de VAE tijdens de oorlog met 70% steeg, waardoor beide strijdende partijen zich verrijkten en regionale actoren een direct financieel belang kregen bij het voortduren van het conflict.

Iran en Turkije hebben het leger voorzien van langeafstandsdrones, die de regeringstroepen eerder dit jaar hielpen om kortstondig delen van Khartoem te heroveren.

Maar de RSF heeft zijn luchtverdediging versterkt, waardoor de impact van de drones is afgezwakt en de weg is vrijgemaakt voor een dramatische opmars naar El-Fasher.

Het leger beschuldigt de VAE ervan de RSF te voorzien van Chinese drones – beschuldigingen die Abu Dhabi ontkent.

Ondertussen zijn buitenlandse strijders Soedan binnengestroomd.

Volgens onderzoekers hebben de rekruteringsnetwerken van de RSF Russen, Syriërs, Colombianen en Sahel-huurlingen aangetrokken, waardoor het conflict verder is geïnternationaliseerd.