Buiten is Gideon van Meijeren de held van het vrije woord, in de rechtszaal ‘een verdachte die stookt’

Justitie vindt dat Gideon van Meijeren opruiende uitspraken deed, maar volgens het Tweede Kamerlid van Forum voor Democratie wordt hij verkeerd begrepen. ‘Ik heb puur theoretisch gewezen op het recht op zelfverdediging’.

Hij heeft dikke pakken papier voor zich, zet het spreekgestoelte op de juiste hoogte, gaat staan en zegt: ,,Geachte voorzitter…” In alles lijkt het alsof Gideon van Meijeren dinsdagochtend in de Tweede Kamer het woord voert, maar hij is ongeveer 200 meter verderop, in het Haagse Paleis van Justitie. Hier wordt hij niet aangesproken als Kamerlid, maar als ‘de verdachte Gideon Frederik Cornelis van Meijeren’.

Het Openbaar Ministerie (OM) wil hem veroordeeld krijgen voor opruiing. In juli zei Van Meijeren, tijdens een boerenbijeenkomst in Tuil, dat ‘het toelaatbaar is zich gewelddadig te verzetten tegen de overheid, mocht die overgaan tot onteigening van boeren’. En in november bij een online-interview dat hij hoopte ‘op een revolutionaire beweging die zich heel duidelijk onderscheidt van een protestbeweging en die bij wijze van spreken zou optrekken naar het parlement’.

Tijdens de behandeling probeert Van Meijeren de regie te pakken, Hij grijpt de microfoon voor een lang betoog en noemt het proces een ‘politiek gemotiveerde aanval’ op hem. ,,Een flagrante ondermijning van de democratische rechtsstaat.” Hij trekt vergelijkingen met ‘totalitaire regimes’, de Stasi ook. En zegt dat politieke tegenstanders als minister Yesilgöz (Justitie) het OM heeft ‘gemanipuleerd’ om de zaak te starten. De rechters vraagt hij of zij zich wel ‘willen laten misbruiken’ voor de ‘verzwakking’ en ‘intimidatie’ van een oppositielid.

Het is niet de eerste keer dat Van Meijeren zich bij de rechter moet melden. Eerder kreeg hij een taakstraf voor het rijden zonder rijbewijs. En in 2010 en 2011 werd hij al eens veroordeeld voor rijden onder invloed. Maar dit is anders, hier gaat het om zijn woorden. Het proces heeft parallellen met de zaak tegen PVV-leider Geert Wilders, in die zin dat Van Meijeren zich - net als Wilders eerder - de verdediger van het vrije woord verklaart.

Lachen

Op de gang kijken Forum-aanhangers mee via een televisieverbinding en klinkt nu en dan applaus. Als de rechter Van Meijeren onderbreekt, is honend gelach te horen. FvD-leden zijn via mailtjes van het partijbestuur (‘Steun Gideon’) al dagen gevraagd om donaties en steun. Max van den B. is naar de rechtbank gekomen, de man die met een fakkel opdook bij minister Kaag thuis. Net als de Haagse ex-PVV’er Arnoud van Doorn, zelf even verdacht van een aanslag op premier Rutte. FvD’ers Pepijn van Houwelingen en Thierry Baudet zitten in de zaal. In een pauze klopt de partijleider Van Meijeren op de schouder. ,,Fantastisch gedaan, Gied”, zegt een ander.

Maar de rechter is strenger. Hij wijst even later in zijn vragen wel op de reacties op Van Meijerens uitspraken. Vooral op internet werd ‘Gideon’ de vaandeldrager van het vrije woord. Maar de rechter houdt hem voor: ,,Er waren wel mensen die zeiden, Ja, Gideon, nu gaan we geweld gebruiken...”
Van Meijeren: ,,Ik heb hen op geen enkele manier aangemoedigd.” Volgens het Kamerlid steunt hij hooguit ‘burgerlijke ongehoorzaamheid’. ,,Hoewel ik weet dat dit gepaard gaat met wetsovertredingen. Maar die kunnen gelegitimeerd zijn, hoewel ze niet gewelddadig mogen zijn.”

Capitool

De rechter: ,,Maar het gaat justitie ook om de vraag: wat is de kans dat mensen geweld gaan gebruiken?” Als hem wordt voorgehouden dat er boze boeren naar de woning van minister Van der Wal (Stikstof) trokken, zegt hij dat daar ‘niemand is voor veroordeeld’. En Van Meijeren ziet het toch al he-le-maal anders. Hij wilde boosheid onder boeren juist sussen, beweert hij. ,,Ik kanaliseer de frustratie van mensen die zich niet gehoord voelen. Ik heb puur theoretisch gewezen op het recht op zelfverdediging. Dat staat ook in ons wetboek.”

Het OM ziet echter een drietrapsraket. Van Meijeren deed uitspraken - mensen werden aangezet tot actie - hij deelt verantwoordelijkheid. Alleen al na de speech in Tuil, overtraden negentien mensen de wet bij boerenprotesten. De officier van justitie maakt een vergelijk met Donald Trump en de bestorming van het Capitool. ,,Hij stookt. Bij een publiek waarvan hij kon vermoeden dat het tot daden kon overgaan. En terwijl hij bewust is van het anti-overheidssentiment.’’ Het OM eist daarom een werkstraf van 200 uur.

Over twee weken doet de rechtbank uitspraak, maar voor Van Meijeren’s aanhang maakt het niet uit hoe dat oordeel straks luidt, voor hen blijft hij de held die hij al was. Aan het einde van de tien uur durende zitting oogst zijn laatste woord applaus.