Antisemitisme in Nederland: lessen uit de Holocaust

De nieuwe rechtse Nederlandse regering wil ervoor zorgen dat iedereen die in Nederland een inburgeringscursus volgt, leert over de Holocaust en de slachtoffers ervan.

Toen minister van Volkshuisvesting Mona Keijzer werd gevraagd het beleid toe te lichten, zorgde ze eerder dit jaar voor verontwaardiging toen ze in een talkshow beweerde dat “antisemitisme bijna deel uitmaakt van de islamitische cultuur” in sommige landen.

Nog maar vorige week stemde het Nederlandse parlement voor een motie waarin de regering werd verzocht om ‘gegevens bij te houden over de culturele en religieuze normen en waarden van Nederlanders met een migratieachtergrond’.

Voor sommigen riep deze titel herinneringen op aan de nazi-bezetting, toen Joodse mensen werden uitgenodigd om zich te registreren bij hun raad. Het was een voorbode van de verschrikkingen van de Endlösung, een poging om ze allemaal te vermoorden.

Deze recente controverses benadrukken hoe belangrijk het is om te begrijpen wat er tijdens de Holocaust in Nederland is gebeurd.

Niemand die de kaart heeft gezien die Amsterdamse ambtenaren voor de nazi's maakten, waarbij elk stipje 10 Joodse levens voorstelt, zou denken dat het oké is om de indruk te wekken dat mensen gevraagd wordt hun religie opnieuw te laten vastleggen.

De MP die de motie schreef, zei later dat ze verkeerd begrepen werd en de premier heeft ook gezegd dat er geen register zal zijn. Maar het feit dat de motie is opgesteld en erover gestemd, onderstreept de noodzaak van meer educatie over de Holocaust, voor iedereen.

Mensen die uit andere landen komen, waaronder gebieden die in conflict zijn met Israël, moeten het westerse prototype van genocide begrijpen en de manier waarop Nederland hielp, wegkeek of – in zeldzame gevallen – zich verzette.

Medeplichtigheid

In het door de nazi's bezette Nederland werd driekwart van de Joodse bevolking vermoord met medeplichtigheid van de staat. Trams en treinen profiteerden van transporten van Joodse mensen.

Sommige Nederlanders gingen winkelen voor gratis spullen of zelfs een gratis huis toen Joodse mensen waren opgepakt om vermoord te worden. En de weinige Joodse overlevenden van de Holocaust kwamen te vaak terug bij buren die  niet wilden teruggeven  wat ze hadden meegenomen. Als ze nog een huis hadden, moesten ze onroerendgoedbelasting betalen voor hun tijd in Duitse kampen.

Amsterdam, de Nederlandse protestantse kerk en koning, hebben terecht in recentere tijden hun excuses aangeboden voor dit record. Er wordt onderzoek gedaan naar de medeplichtigheid en het antisemitisme van Amsterdam, Zwolle, Rotterdam en andere. En toen in een recent NIOD-rapport werd onthuld dat in de psychiatrische zorg Nederlandse patiënten werden beschermd , maar Joodse niet, werd het patroon nog duidelijker.

Mensen in andere landen, die er geen idee van hebben dat veel Nederlanders tijdens de nazibezetting niet hun tolerante, christelijke en rechten-respecterende imago weerspiegelden, moeten zich de feiten realiseren.

“Slecht Nederlands”

Tijdens de Holocaust werden ongeveer 102.000 Joden en ongeveer 220 Roma en Sinti vermoord door de nazi's. Het was het slechtste record in West-Europa. In 2025 gaan archieven open voor onderzoekers over de Nederlanders die van medeplichtigheid worden beschuldigd – met allerlei foto's, dagboekaantekeningen, medische dossiers en gerechtelijke documenten.

Deze gedachte schrikt sommige nabestaanden af, ook al zijn documenten vaak beschuldigingen, eindigden veel documenten in het niets en zijn er evenveel vragen als antwoorden. Het wordt als zo gevoelig beschouwd – in tegenstelling tot, in eerste instantie, de religie of culturele overtuigingen van etnische minderheden – dat dit archief van “slecht Nederlands” niet online zal gaan zoals gepland vanwege privacy-overwegingen.

Pas dit jaar, 80 jaar na de oorlog, kon het land een  Holocaustmuseum en herdenkingsplek openen die meer vertelt over het pijnlijke verhaal, naast enkele bewonderenswaardige voorbeelden van moed en redding. Iedereen, immigranten en parlementsleden, zou erheen moeten gaan, hoe dicht deze oorlogswonden ook aan de oppervlakte liggen. Het is belangrijk om niet te oordelen, maar om te weten.

Normen en waarden

Maar tegen de tijd dat je de inburgeringscursus over de Holocaust hebt afgerond, kan het 50% of 50% zijn of je weer wilt vertrekken (vooral als je de modules over slavernij , plus hedendaagse hoofdstukken over witwassen en fraude , Groningen en het kinderopvangschandaal toevoegt ).

In de hitte van hun  anti-immigratieretoriek willen sommige Nederlandse politici duidelijk niet accepteren dat hun land binnenkort verwikkeld raakt in een internationale strijd om getalenteerde arbeidskrachten – of het nu gaat om het bouwen van een huis  of het produceren van complexe chips.

Als je een immigrant bent met de vaardigheden die Nederland nodig heeft, met zijn vergrijzende bevolking en werkschuwe jongeren, heb je een keuze aan banen. Er zijn plekken waar de zon schijnt, de taal mooi is en huisvesting betaalbaarder is.

Dus, leer iedereen alsjeblieft over de Holocaust. Het is een les in wat er gebeurt als de rechtsstaat wordt verpletterd, fatsoenlijke mensen zwijgen en één groep de schuld krijgt van alle maatschappelijke kwalen. Deze pijnlijke geschiedenis is een vitaal onderdeel van het debat over Nederlandse “normen en waarden”.