Marokko's autonomieplan verandert dynamiek in Sahara

Het groeiende succes van Marokko's autonomieplan heeft Algerije de afgelopen jaren meerdere tegenslagen bezorgd, met als hoogtepunt belangrijke opmerkingen van de VN-gezant voor de Sahara, die de neergang van Algerijnse ambities in Zuid-Marokko onderstrepen.

Na een recente diplomatieke tegenslag, waarbij de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Marco Rubio de Amerikaanse steun voor de Marokkaanse soevereiniteit over de Sahara bevestigde, kreeg Algerije tijdens een briefing van de VN-Veiligheidsraad opnieuw een tegenslag te verwerken. Staffan de Mistura, de persoonlijk gezant van de secretaris-generaal van de VN, is met name overgestapt van een eerdere pleidooi voor de verdeling van de betwiste regio naar het ondersteunen van Marokko's autonomieplan als de enige haalbare weg naar een oplossing.

Deze verschuiving markeert een cruciaal moment, aangezien De Mistura's eerdere suggestie voor verdeling is vervangen door een krachtige steunbetuiging aan het Marokkaanse voorstel, dat brede autonomie onder Marokkaanse soevereiniteit nastreeft. Deze transitie suggereert dat de VN Marokko binnenkort mogelijk zal verzoeken om zijn visie op autonomie te verduidelijken en een realistische tijdlijn voor de implementatie vast te stellen.

De implicaties van deze ontwikkelingen zijn ingrijpend. De opmerkingen van de VN-gezant bevestigen wat veel waarnemers al vermoedden: er bestaat geen haalbare oplossing buiten de parameters van Marokko's autonomieplan. Sinds de indiening ervan bij de VN-Veiligheidsraad in 2007 heeft dit plan overweldigende steun gekregen van de internationale gemeenschap als de meest pragmatische oplossing voor het langdurige conflict.

Algerije heeft zich historisch verzet tegen deze verschuivingen en ervoor gekozen zijn separatistische agenda voort te zetten. Het tij is echter gekeerd, met name na de erkenning van de soevereiniteit van Marokko door de VS in december 2020 – een stap die volgens veel analisten het diplomatieke landschap rond het Sahara-conflict fundamenteel heeft veranderd. Ook Spanje heeft zich aangesloten bij het standpunt van Marokko en stelt dat het autonomie-initiatief een geloofwaardige basis voor onderhandelingen vormt, waardoor Algerije verder is geïsoleerd.

Het voortduren van het Sahara-conflict is gecompliceerd door de eerdere steun van Algerije aan het Polisariofront. Ook de historische medeplichtigheid van Spanje heeft een rol gespeeld, aangezien de eerdere steunbetuigingen aan het Polisario hebben bijgedragen aan de invloed van Algerije in de regio. Nu Algerije steeds meer geïsoleerd raakt – door de gespannen relaties met buurlanden en het verlies van aanzienlijke internationale steun – worstelt het land om zijn positie ten opzichte van Marokko te handhaven.

De afgelopen maanden zijn de diplomatieke manoeuvres van Algerije mislukt. De hernieuwde steun van Frankrijk aan Marokko, in combinatie met de steunbetuigingen van de VS en Spanje, heeft Algerije in een precaire situatie gebracht. De aankondiging van de VN-gezant dat nieuwe diplomatieke inspanningen een oplossing zouden kunnen bewerkstelligen, verergert de uitdagingen voor Algerije alleen maar.

Het geopolitieke landschap is aanzienlijk veranderd, waardoor velen suggereren dat de langdurige strategieën van Algerije aan effectiviteit inboeten. Nu Marokko zich profileert als regionale grootmacht, wordt de zelfverklaarde rol van Algerije als voorvechter van antikolonialisme steeds kritischer bekeken. De convergentie van de steun voor het autonomieplan van Marokko door de grootmachten illustreert een fundamentele verandering in de dynamiek van het Saharaconflict.

Algerije bevindt zich op een kruispunt. Historische banden en allianties die ooit steun boden, zijn nu aan het verschuiven, en het onvermogen om zich aan deze veranderingen aan te passen, kan blijvende gevolgen hebben. De huidige ontwikkeling suggereert dat Algerije, tenzij het zijn standpunt heroverweegt en constructieve samenwerking met Marokko nastreeft, steeds meer gemarginaliseerd kan raken op het internationale toneel.

Kortom, de groeiende steun voor het autonomieplan van Marokko duidt op een significante verschuiving in het discours rond het Saharaconflict. Terwijl Algerije worstelt met zijn afnemende invloed, hangt de toekomst van de regio aan een zijden draadje, wat een herevaluatie van de strategieën die de aanpak decennialang hebben bepaald, noodzakelijk maakt.