Jacob Zuma in Rabat: Een strategisch keerpunt in de Zuid-Afrikaanse positie ten aanzien van de Marokkaanse Sahara
Jacob Zuma's bezoek aan Rabat bleef niet onopgemerkt. De voormalige Zuid-Afrikaanse president en leider van de nieuwe partij "uMkhonto we Sizwe" (MK), nu de derde grootste politieke macht in Zuid-Afrika, markeerde een belangrijke koerswijziging door zijn expliciete steun uit te spreken voor de Marokkaanse soevereiniteit over de zuidelijke provincies. Dit bezoek, met zijn krachtige symbolische en politieke betekenis, resoneert veel verder dan het diplomatieke protocol en kan mogelijk de toekomstige houding van Pretoria ten aanzien van de Sahara-kwestie herdefiniëren.
Deze verschuiving was niet geïmproviseerd. In juni 2025 publiceerde de MK-partij een duidelijke beleidsnota waarin werd opgeroepen tot steun voor het Marokkaanse autonomie-initiatief als de enige "serieuze en realistische" oplossing voor het conflict. Daarin erkende de partij de historische wortels van de Sahara binnen het koninkrijk, hekelde de logica van fragmentatie en riep op tot eenheid van Afrikaanse staten.
Door dit standpunt in te nemen, breekt Jacob Zuma met de ideologische lijn die historisch verdedigd werd door het inmiddels verzwakte Afrikaans Nationaal Congres (ANC), en daarmee ook met Pretoria's traditionele verbondenheid met de separatistische stellingname van Algiers. De ontmoeting tussen Zuma en de Marokkaanse minister van Buitenlandse Zaken Nasser Bourita verstevigde dit standpunt door de steun van het parlementslid voor een autonomieoplossing binnen het kader van de Marokkaanse soevereiniteit te bevestigen.
Maar deze verschuiving beperkt zich niet tot een herschikking van de bilaterale diplomatie. Het herleeft ook de historische banden tussen de twee landen. Marokko was een van de eerste voorstanders van de anti-apartheidsstrijd en verwelkomde Nelson Mandela in 1962 in Oujda voor zijn militaire training. Zuma blaast nu deze gedeelde herinnering nieuw leven in om een nieuwe dynamiek te creëren, gebaseerd op wederzijds respect, stabiliteit en Afrikaanse integratie.
Naast de symbolische betekenis van dit bezoek weerspiegelt het een geleidelijke herschikking van de Afrikaanse evenwichten. De ideologische invloed van Algerije, die lange tijd dominant was in de Zuid-Afrikaanse politieke kringen, lijkt af te nemen. De steun voor het Polisario verliest daarmee een symbolische bondgenoot op het continent, terwijl Marokko zijn invloed in de diplomatie versterkt door de opening van tientallen consulaten in de zuidelijke provincies en door multilaterale partnerschappen in Afrika.
Jacob Zuma komt niet zomaar als bezoeker. Hij belichaamt een opkomende politieke kracht, wiens stem zal tellen bij het herdefiniëren van de Afrikaanse standpunten over de belangrijkste kwesties van soevereiniteit en integratie. Door openlijk met zijn partij samen te werken met Marokko, kondigt hij een mogelijk nieuw tijdperk aan in de betrekkingen tussen de Maghreb en Afrika, en mogelijk het begin van een proces van heroriëntatie op de diplomatieke steun.
Het koninkrijk van zijn kant consolideert zijn strategie, gebaseerd op realisme, openheid en gedeeld geheugen. Deze strategie lijkt vruchten af te werpen en voormalige tegenstanders te transformeren tot strategische partners. Zuma's bezoek is meer dan een eenmalige gebeurtenis; het zou wel eens een beslissende stap kunnen blijken te zijn in de hervorming van het Afrikaanse landschap rond de Sahara-kwestie.