Marokko, pijler van stabiliteit en ontwikkeling in de Sahel

De rol van Marokko bij het bevorderen van stabiliteit in de Sahel lijkt nu een essentieel instrument te zijn in het tegengaan van transnationale dreigingen, zo blijkt uit een analyse van het Royal United Services Institute. Dankzij een beleid dat diplomatie, economische investeringen en samenwerking op het gebied van veiligheid combineert, positioneert het Koninkrijk zich als een strategische partner van Europa en het Verenigd Koninkrijk in deze regio die in de greep is van grote veranderingen.

"Marokko onderscheidt zich door zijn vermogen om een ​​brug te slaan tussen Noord-Afrika en West-Afrika, door economische en veiligheidsinstrumenten te mobiliseren om duurzame ontwikkeling en meer stabiliteit in de Sahel te bevorderen", benadrukt een nota die werd gepubliceerd aan het einde van een rondetafelgesprek dat werd georganiseerd door het Royal United Services Institute met als thema: "Geopolitiek van de Sahel: transnationale bedreigingen, veiligheid en stabiliteit."

Het Atlantisch Initiatief: een structurerend project voor de Sahel

Van alle initiatieven die Rabat heeft ondernomen, is het Atlantisch Initiatief een van de meest ambitieuze projecten. Deze strategie is erop gericht om de Sahellanden bevoorrechte toegang tot de zeeroutes te bieden via de Marokkaanse haveninfrastructuur aan de Atlantische Oceaan. "Het doel is om deze regionale economieën te integreren in de internationale handelscircuits en hun afhankelijkheid van onstabiele doorvoerroutes te beperken", aldus het Royal United Services Institute.

Dit project maakt deel uit van een breder kader van regionale integratie, waar ook het gaspijpleidingproject tussen Nigeria en Marokko deel van uitmaakt. Dit project heeft tot doel de energiebronnen van West-Afrika te verbinden met de markten van Noord-Afrika en Europa. Deze structurerende infrastructuren weerspiegelen een Marokkaanse visie die gebaseerd is op economische onderlinge afhankelijkheid als bolwerk tegen extremisme en instabiliteit.

Een nieuwe veiligheidsorde in de Sahel

De Sahelcontext onderging in januari 2025 een grote omwenteling toen Burkina Faso, Mali en Niger zich officieel terugtrokken uit de Economische Gemeenschap van West-Afrikaanse Staten. Deze drie staten, verenigd in de Alliantie van Sahelstaten, hebben hiermee hun wens getoond om hun bondgenootschappen en hun soevereiniteit opnieuw te definiëren. “Deze breuk met de Economische Gemeenschap van West-Afrikaanse Staten verandert de regionale architectuur ingrijpend. "Het hertekent de kaders voor samenwerking op het gebied van handel, circulatie en collectieve veiligheid", analyseert Beatriz de León Cobo, een expert bij het Royal United Services Institute.

Als reactie op deze veranderingen kondigde de Alliantie van Sahelstaten de oprichting aan van een gezamenlijke strijdmacht van 5.000 man. Deze troepenmacht is verantwoordelijk voor het uitvoeren van gecoördineerde operaties in gebieden met hevige jihadistische activiteit. "Het gestelde doel is strategische autonomie, maar deze strijdmacht zal te maken krijgen met aanzienlijke uitdagingen op het gebied van logistiek en financiering, vergelijkbaar met de moeilijkheden die de gezamenlijke G5 Sahel-strijdmacht ondervond", aldus het Britse instituut.

Een herschikking van internationale allianties

Deze ontwikkelingen vinden plaats in een context van geleidelijke terugtrekking van westerse mogendheden uit de Sahel. In augustus 2024 sloten de Verenigde Staten hun militaire basis in Niger, waarna Frankrijk zich in december terugtrok uit Tsjaad. Andere regionale actoren, met name in Noord-Afrika, proberen deze leemte op te vullen.

Een strategische corridor naar de Atlantische Oceaan

Toegang tot Marokkaanse havens biedt een doorslaggevende kans voor de Sahellanden die geen toegang tot zee hebben. "Het is een essentiële corridor naar de wereldmarkt, waardoor deze minder afhankelijk wordt van kwetsbare landroutes", aldus Beatriz de León Cobo. In deze context positioneert Rabat zich als een betrouwbare partner voor de Sahel-regeringen, ondanks de instabiliteit en sancties die hun handel belemmeren. Deze inzet gaat gepaard met meer investeringen in telecommunicatie, bankwezen en transportinfrastructuur. Daarmee wordt de rol van het land als economisch en veiligheidsknooppunt in West-Afrika versterkt.

Gezien de huidige herstructurering benadrukt het Royal United Services Institute de urgentie van een versterkte grensoverschrijdende samenwerking, een essentiële voorwaarde voor elke strategie om de Sahel te stabiliseren. “Jihadistische opstanden gedijen bij poreuze grenzen en lokale spanningen. “Een effectieve respons vereist sterke partnerschappen, meer coördinatie en ontwikkelingsondersteuning”, concludeert het Britse instituut.