De strategische as Marokko-Israël-Azerbeidzjan die niemand zag aankomen

Speciaal adviseur van de president van Azerbeidzjan Hikmet Hajiyev ontmoette de Israëlische premier Benjamin Netanyahu op dinsdag 18 februari in Jeruzalem voor diepgaande gesprekken. Ambtenaren die bekend zijn met de besprekingen, zeiden dat de bijeenkomst een keerpunt zou kunnen zijn in het herdefiniëren van allianties in het Midden-Oosten en daarbuiten.

Slechts 48 uur nadat Netanyahu een strategische dialoog had met de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Marco Rubio, heeft de uitwisseling geleid tot nieuw speculatie over de opname van Azerbeidzjan in de Abraham-akkoorden. The Jerusalem Post citeert diplomatieke bronnen en spreekt over een toenadering die zou kunnen leiden tot een ongekende geopolitieke as, waarbij Israël, Marokko en Azerbeidzjan worden samengebracht rond economische, technologische en veiligheidsprojecten.

"Azerbeidzjan is al dertig jaar een van Israëls meest betrouwbare partners in de moslimwereld", vertelde een hoge Israëlische functionaris aan de krant. Hij benadrukte dat "zijn rol in de regionale veiligheidsarchitectuur nu essentieel is".

Rabat, Tel Aviv en Bakoe, hand in hand

De Azerbeidzjaanse president Ilham Aliyev heeft op 10 januari de wet bekrachtigd die de “Overeenkomst tussen de regering van de Republiek Azerbeidzjan en de regering van het Koninkrijk Marokko over militaire samenwerking op het gebied van defensie” bevestigt, ondertekend op 30 oktober 2024, nadat het parlement deze in december had goedgekeurd.

Met dit verdrag wordt een nauwere toenadering in de defensiesector ingeluid, met name wat betreft technologische uitwisselingen, gespecialiseerde opleidingsprogramma's en samenwerking op het gebied van het onderhoud van militair materieel. Volgens onze informatie voorziet de overeenkomst ook in mechanismen voor de overdracht van vaardigheden op het gebied van defensietechniek en in partnerschappen voor de ontwikkeling van geavanceerde wapens die zijn aangepast aan de behoeften van beide landen.

De belangstelling voor Bakoe reikt echter verder dan alleen de veiligheid. De Atlantic Council, een invloedrijke Amerikaanse denktank, adviseerde Washington onlangs om inspiratie te putten uit de banden van Israël met Azerbeidzjan om de eigen betrekkingen met Bakoe te versterken. Volgens de denktank beperkt dit partnerschap zich niet tot het tegengaan van de Iraanse invloed; Het opent ook de weg naar een sterkere Amerikaanse verankering in Centraal-Azië, een regio die rijk is aan energie en minerale grondstoffen en die van strategisch belang is voor de 'Middle Corridor', een handelsroute die Azië met Europa verbindt en Rusland en Iran omzeilt.

Het bezoek van de heer Hajiyev viel samen met de publicatie van een rapport van het Begin-Sadat Centrum voor Strategische Studies, getiteld “Hoe Azerbeidzjan effectief te integreren in Trumps regionale plannen en Israëlische belangen: praktische aanbevelingen.” In het document wordt gepleit voor de opname van Bakoe in de economische en technologische initiatieven die door Israël worden geleid, in navolging van het trilaterale model dat al met Marokko is geschetst.

Als deze as Marokko-Israël-Azerbeidzjan tot stand komt, zou dit Israël een unieke brug kunnen bieden tussen de Maghreb, het Midden-Oosten en de Kaukasus. Het zou bovendien de moslimcomponent van de regionale partnerschappen versterken en tegelijkertijd deel uitmaken van de Amerikaanse strategie van multilaterale samenwerking tussen bondgenoten om de financiële lasten voor Washington te verlichten.

Het strategische belang van Bakoe wordt bevestigd door haar acties: Azerbeidzjan verhoogde onlangs haar olie-export naar Israël met 55%, terwijl de spanningen met Hamas en Hezbollah toenamen. Het bezoek van de heer Hajiyev vindt plaats op het moment dat Israël en de Verenigde Staten de onderhandelingen over het nucleaire programma van Iran hervatten. Israël en Azerbeidzjan zien dit als een existentiële bedreiging en zijn daarom van plan een veiligheidspartnerschap te consolideren dat van cruciaal belang is geworden voor de herconfiguratie van het regionale evenwicht.