Wereldwijde steun voor vluchtelingen blijft bestaan ​​ondanks vermoeidheid en economische spanningen

Nu de humanitaire financiering opdroogt en de stigmatiserende retoriek tegen vluchtelingen toeneemt, blijft een meerderheid van de burgers wereldwijd het recht op asiel steunen, volgens een nieuwe studie die op Wereldvluchtelingendag is gepubliceerd.

De wereldwijde publieke steun voor vluchtelingen houdt stand tijdens crises. Dit is de belangrijkste bevinding van dit onderzoek, uitgevoerd door het Ipsos-peilingsinstituut en de Hoge Commissaris van de Verenigde Naties voor Vluchtelingen (UNHCR), onder meer dan 22.000 mensen in 29 landen. Ondanks toenemende geopolitieke spanningen en een aanzienlijke vermindering van de humanitaire hulp in 2025, blijft twee derde van de respondenten (67%) voorstander van het verwelkomen van mensen die bescherming zoeken.

Hoewel dit percentage iets lager is dan in 2024, merken de auteurs op dat de steun in alle onderzochte landen consistent groter is dan de tegenstand. In Zweden, Argentinië, Nederland en Australië blijft de steun voor de fundamentele rechten van vluchtelingen bijzonder stabiel.

"Deze enquête bevestigt de aanhoudende inzet van de publieke opinie voor vluchtelingenbescherming, wat bemoedigend is", benadrukt Trinh Tu, algemeen directeur van de afdeling Public Affairs van Ipsos. Maar, voegt ze eraan toe, "onze gegevens tonen ook de dringende noodzaak aan om terugkerende zorgen over de motivaties van asielzoekers en hun integratie aan te pakken."

Dubieuze meningen

Want achter deze algemene steun schuilt een meer genuanceerde realiteit. Zo gelooft 62% van de respondenten dat vluchtelingen voornamelijk vluchten om hun economische omstandigheden te verbeteren, in plaats van om aan gevaar te ontsnappen. Deze scepsis wakkert debatten aan over de legitimiteit van asielaanvragen en wakkert de zorgen over grensbeveiliging en de druk op sociale stelsels aan.

Bijna de helft van de ondervraagden (49%) geeft aan voorstander te zijn van het volledig sluiten van de grenzen van hun land voor vluchtelingen – een hoog percentage dat gepaard gaat met meer genuanceerde vormen van steun.

Ondanks dit klimaat van wantrouwen erkent een aanzienlijk deel (40%) de positieve bijdragen die vluchtelingen leveren aan hun gastlanden – een percentage dat in de Verenigde Staten oploopt tot 56%.

Een afname van persoonlijke betrokkenheid

Het onderzoek laat ook een afname van individuele betrokkenheid zien. Slechts 29% van de respondenten geeft aan een donatie te hebben gedaan, vrijwilligerswerk te hebben gedaan of een concreet gebaar te hebben gemaakt ter ondersteuning van vluchtelingen, vergeleken met 38% in 2024. Deze afname schrijven de auteurs van het onderzoek toe aan "solidariteitsmoeheid" en een moeilijk economisch klimaat.

Toch is een duidelijke meerderheid (62%) van mening dat rijkere landen meer financiële verantwoordelijkheid moeten nemen. In Indonesië, Zuid-Korea en Turkije is de vraag naar meer actie van internationale organisaties bijzonder groot, zelfs nu bezuinigingen de programma's van de Hoge Commissaris van de Verenigde Naties voor Vluchtelingen ernstig treffen.

"Er gaapt een duidelijke kloof tussen uitgesproken medeleven en concrete actie", waarschuwt Dominique Hyde, directeur Externe Betrekkingen bij UNHCR. "Mensen blijven zich inzetten voor het recht op asiel en willen dat rijke landen meer doen. Maar de economische en politieke context ondermijnt individuele steun. De behoeften zijn nog nooit zo groot geweest", voegt ze eraan toe.

Een jaarlijkse momentopname

De Ipsos-enquête wordt sinds 2017 jaarlijks gepubliceerd ter gelegenheid van Wereldvluchtelingendag, die op 20 juni wordt gevierd. Deze editie van 2025 komt op een moment dat gedwongen ontheemding ongekende hoogten bereikt: eind april waren wereldwijd meer dan 122 miljoen mensen ontworteld, waaronder 42,7 miljoen vluchtelingen.

Voor Trinh Tu helpt deze jaarlijkse enquête "gegevens te leveren die constructieve debatten en oplossingen stimuleren waar iedereen baat bij heeft." Het hoofd van Ipsos pleit voor "een evenwichtiger discours, dat de diversiteit aan ervaringen en standpunten weerspiegelt, zowel onder vluchtelingen als in gastlanden."

Het valt nog te bezien of deze gegevens, afgezien van hun analytische waarde, van invloed zullen zijn op nationaal beleid, dat vaak wordt bepaald door percepties in plaats van feiten.