Trumps dreigementen tegen Spanje: retoriek of reëel economisch risico?

De Amerikaanse president Donald Trump heeft de spanningen met Spanje opgevoerd door te dreigen dubbele tarieven in te voeren nadat Spanje weigerde 5 procent van zijn bbp aan defensie te besteden. De uitspraken, gedaan tijdens de NAVO-top van deze week in Nederland, hebben geleid tot een debat over de haalbaarheid en mogelijke economische en politieke gevolgen voor Spanje.

Conflicten met de NAVO en handelsdreigingen

Trumps eisen van NAVO-bondgenoten voor hogere defensie-uitgaven zijn een terugkerend thema van zijn presidentschap. Tijdens de top weigerde de Spaanse premier Pedro Sánchez zich te committeren aan Trumps doelstelling van 5 procent voor defensie-uitgaven – ruim boven de NAVO-richtlijn van 2 procent – ​​en vermeed hij rechtstreeks contact met de Amerikaanse president.

In reactie daarop beloofde Trump "hen twee keer zoveel te laten betalen", wat impliceerde dat hij gerichte tarieven op Spaanse export zou invoeren om te compenseren voor wat hij als een tekort aan defensiebijdragen beschouwt. Deskundigen waarschuwen echter dat deze dreigementen mogelijk meer retorisch dan uitvoerbaar zijn.

Kunnen er invoerrechten op Spanje worden ingevoerd?

Terwijl Trumps uitspraken de krantenkoppen haalden, stellen experts dat het opleggen van invoerrechten uitsluitend aan Spanje juridisch en logistiek lastig zou zijn. Federico Steinberg, senior onderzoeker bij het Elcano Royal Institute, legde aan El País uit dat het handelsbeleid in de Europese Unie centraal wordt beheerd door Brussel, niet door individuele lidstaten. "Het is zeer moeilijk, zo niet onmogelijk, om handelssancties in te stellen die slechts één land treffen", merkte Steinberg op.

Als de VS zich op de Spaanse export zouden richten, zouden belangrijke sectoren zoals olijfolie, wijn, elektrische apparaten en farmaceutische producten de gevolgen kunnen voelen. Spanje exporteerde vorig jaar ongeveer € 1,2 miljard aan olie en € 400 miljoen aan wijn, waardoor deze sectoren bijzonder kwetsbaar zijn. Eventuele maatregelen tegen Spaanse producten zouden echter waarschijnlijk overslaan naar andere EU-landen, zoals Italië en Frankrijk, die vergelijkbare goederen exporteren. Deze onderlinge verbondenheid binnen het EU-handelsblok bemoeilijkt unilaterale actie tegen Spanje.

Ángel Talavera, hoofdeconoom voor Europa bij Oxford Economics, is het ermee eens dat het onwaarschijnlijk is dat er via speciale mechanismen tarieven worden opgelegd. Hij merkt op dat de VS tijdens Trumps eerste ambtstermijn tarieven oplegde aan Spaanse olijven, wat aanvankelijk tot aanzienlijke exportverliezen leidde. Spanje slaagde er echter in de verkoop naar andere markten te verleggen, waardoor de schade op de lange termijn beperkt bleef.

Economische risico's voor Spanje

Mochten de VS een manier vinden om de Spaanse export te bestraffen, dan zouden sectoren zoals machines, elektrische apparaten, farmaceutische producten en landbouwproducten waarschijnlijk het doelwit worden. Raymond Torres, directeur economische analyse bij Funcas, waarschuwt dat agrovoedingsproducten zoals olijven en wijn zich kunnen herstellen door marktdiversificatie, terwijl farmaceutische producten – een van Spanjes belangrijkste exportproducten naar de VS – met grotere uitdagingen te maken kunnen krijgen.

Ondanks eerdere tariefdreigingen heeft de Spaanse economie veerkracht getoond, waarbij de exportsector zich aanpast aan veranderende handelsvoorwaarden. Voorlopig blijven Trumps dreigementen theoretisch, aangezien eventuele significante handelssancties een weg zouden vereisen door de EU-regels en bredere geopolitieke overwegingen.

Politieke implicaties voor Sánchez

Binnenlands zouden Trumps dreigementen onbedoeld de positie van premier Sánchez kunnen versterken. Geconfronteerd met corruptieschandalen en druk van oppositiepartijen, zou Sánchez de afleiding van een internationaal conflict wel eens kunnen verwelkomen. Door Trump te weerstaan ​​en te weigeren te buigen voor de uitgaveneisen van de NAVO, zou Sánchez zijn steun kunnen vergroten bij linkse bondgenoten, waaronder Sumar, Podemos en Esquerra Republicana de Catalunya.

Een publieke confrontatie met Trump stelt Sánchez er ook toe in staat zichzelf neer te zetten als tegenstander van het interventionistische beleid van het militair-industriële complex, een standpunt dat weerklank vindt bij de linkse kiezers in Spanje. Terwijl rechtse oppositiepartijen zoals de Partido Popular en Vox oproepen tot het aftreden van Sánchez, zou een sterk anti-Trump-narratief hem kunnen helpen de steun binnen zijn coalitie te consolideren.

Wat is de volgende stap?

Of Trumps dreigementen zich vertalen in concrete economische maatregelen blijft onzeker. Voorlopig lijkt de patstelling meer te draaien om retoriek dan om uitvoerbaar beleid. De episode onderstreept echter de complexe wisselwerking tussen internationale diplomatie en binnenlandse politiek, waarbij Sánchez de confrontatie aangrijpt om de politieke turbulentie in eigen land te beheersen.

Hoewel de Spaanse economie mogelijk beperkt risico loopt door Trumps dreigementen, onderstreept het vooruitzicht van handelsconflicten het belang van eenheid binnen het EU-handelsblok en de mogelijke gevolgen van escalerende geopolitieke spanningen.