Onderhandelingen in Genève: Wereldwijde overeenkomst tegen plasticvervuiling op de rand van mislukking

De "cruciale uren" tikten donderdag verder en onderhandelaars uit 185 landen begonnen de hoop te verliezen dat ze binnen de gestelde tijd een compromis zouden kunnen bereiken over de bestrijding van plasticvervuiling.

"We zitten in een complete waas, met het gevoel dat er iets aan ons voorbijgaat", vertelde een diplomatieke bron betrokken bij een regionale delegatie aan AFP.

Theoretisch gezien zou de onderhandelingsronde, die op 5 augustus in Genève begon, op 14 augustus om middernacht lokale tijd (22:00 GMT) moeten eindigen, en alle afgevaardigden wachten nog steeds op een plenaire vergadering vóór het noodlottige middernacht, maar deze vergadering wordt steeds uur na uur uitgesteld.

Volgens de interne regels van de VN moet de plenaire vergadering vóór middernacht bijeengeroepen worden om geldig te zijn en kan deze vervolgens uitlopen.

In een bericht op X Network dreunde de Franse president Emmanuel Macron 's middags op en moedigde hij de afgevaardigden aan om een gemeenschappelijke basis te vinden: "Waar wachten we nog op om in actie te komen?" en vroeg om "het aannemen van een tekst die in overeenstemming is met de noodsituatie op het gebied van milieu en gezondheid. Voor onze gezondheid. Voor ons milieu. Voor onze kinderen."

"We onderhandelen al tweeënhalf jaar, en de laatste paar uur zijn cruciaal" om "een akkoord te vinden dat het probleem oplost en de gezondheid van het grote publiek prioriteit geeft", vertelde Graham Forbes, hoofd van de delegatie van de milieu-ngo Greenpeace, aan AFP.

De Keniaanse minister van Milieu benadrukte ook het belang van de kwestie in het licht van de plaag van plasticvervuiling.

"We hebben een coherent wereldwijd verdrag nodig. We kunnen het niet alleen", legde Deborah Barasa uit aan AFP. Net als de Europese Unie is Kenia een van de zogenaamde landen met hoge ambities, die een verdrag willen dat zich ertoe verbindt de productie te verminderen en de meest schadelijke additieven te elimineren.

Om de cirkel rond te krijgen, stelt ze voor om nu een verdrag te sluiten en later bepaalde aspecten verder uit te werken.

"We moeten een gemeenschappelijke basis vinden. Er moeten misschien compromissen worden gesloten, en dan kunnen we stapsgewijs dit verdrag opstellen... en een einde maken aan plasticvervuiling," legde ze uit.

Maar bovenal "moeten we met het verdrag vertrekken."

Een nieuwe plenaire vergadering, waaraan alle afgevaardigden deelnemen en die ongeacht de uitkomst moet ratificeren, is al uitgesteld van halverwege de middag naar 18.00 uur, vervolgens 19.00 uur en ten slotte 21.00 uur.

De kans op een akkoord na drie jaar onderhandelen lijkt klein, gezien de diepe verdeeldheid die nog steeds bestaat tussen de twee kampen die over deze kwestie met elkaar in botsing zijn gekomen.

De "ambitieuze" kant, waaronder de Europese Unie, Canada, Australië en veel Latijns-Amerikaanse, Afrikaanse en eilandstaten, wil de planeet zuiveren van het plastic dat de planeet begint te teisteren en de menselijke gezondheid aantast.

Aan de andere kant staan de voornamelijk olieproducerende landen die elke beperking op de plasticproductie of elk verbod op gevaarlijke moleculen of additieven afwijzen.

"Het gebrek aan ambitie in de tekst die (woensdag) aan de Verenigde Naties is gepresenteerd, is onaanvaardbaar", vatte Macron samen.

Gedreven door een resolutie van de Verenigde Naties uit 2022 proberen ze al bijna drie jaar een "juridisch bindende" tekst te smeden die plasticvervuiling aanpakt, ook in het mariene milieu.

De kwestie is des te belangrijker omdat de planeet sinds 2000 meer plastic heeft geproduceerd dan in de voorgaande 50 jaar, voornamelijk wegwerpproducten en verpakkingen, en de trend versnelt: als er niets gebeurt, zal de huidige productie, zo'n 450 miljoen ton per jaar, naar verwachting in 2060 verdrievoudigen, volgens prognoses van de OESO. Minder dan 10% daarvan wordt echter gerecycled.

Volgens Aleksandar Rankovic van denktank The Common Initiative "zijn er twee scenario's: het slechte en het zeer slechte, en een heleboel minder goede dingen daartussenin", vertelde hij aan AFP.

"Het slechte scenario is als landen een slecht verdrag aannemen, een tekst zoals die woensdag is gepresenteerd."

"Het worstcasescenario is als ze het nergens over eens worden en van plan zijn om elkaar opnieuw te ontmoeten om een nieuwe synthese te vinden, of als de tekst lange tijd in de ijskast blijft staan en feitelijk in de ijskast staat."

"Ambitieuze" landen zouden "hun eigen tekst" kunnen indienen, aldus Zaynab Sadan, hoofd van de delegatie van de milieuorganisatie WWF.

"Ze moeten zich voorbereiden op de goedkeuring van hun tekst door middel van stemming. Er is geen andere manier om een betekenisvol verdrag te verkrijgen", zei ze.