Nobelprijs voor de Vrede 2025: Wie volgt Trump op?

De kansen van de winnaar van de Nobelprijs voor de Vrede van dit jaar lijken onbestaande, maar één ding is bijna zeker: voormalig Amerikaans president Donald Trump zal de prijs niet winnen, ondanks zijn sterke ambities om hem dit jaar te winnen. De vraag blijft: wie zal het Noorse Nobelcomité kiezen om de prestigieuze prijs toe te kennen?

De Nobelprijs voor de Vrede wordt vrijdag om 11:00 uur Oslo-tijd (12:00 GMT) uitgereikt, in een tijd van sombere internationale sentimenten. Sinds de Zweedse Universiteit van Uppsala in 1946 begon met het verzamelen van statistieken, heeft de wereld niet zo'n significante toename van gewapende conflicten gezien als in 2024, waaronder conflicten waarbij ten minste één land betrokken is.

Waarnemers bevestigen dat Trump de prijs dit jaar niet zal ontvangen, ondanks zijn beweringen dat hij hem verdient vanwege zijn bijdragen aan de oplossing van acht conflicten. "Nee, het zal dit jaar niet Trump zijn, en misschien wordt er volgend jaar meer duidelijk, vooral wat betreft zijn initiatieven in de Gazacrisis", vertelde de Zweedse universiteitshoogleraar Peter Wallensten, expert op het gebied van internationale betrekkingen, aan AFP.

Deskundigen zijn van mening dat Trumps zelfbeschrijving als "vredestichter" overdreven is en merken op dat zijn "America First"-beleid zorgen baart over de impact ervan op internationale samenwerking en wereldwijde veiligheid. Nina Graeger, directeur van het Peace Research Institute in Oslo, merkte ook op dat sommige van Trumps beleidsmaatregelen in strijd zijn met de principes die in het Nobelprijsvoorstel staan, zoals internationale samenwerking, ontwapening en broederschap tussen volkeren.

Kritiek op Trump varieert van zijn terugtrekking uit internationale organisaties en multilaterale verdragen tot handelsoorlogen met bevriende landen en kwesties zoals de vrijheid van meningsuiting en academische vrijheid, die zijn kansen om de prijs te winnen verkleinen.

De voorzitter van het Nobelprijscomité voor de Vrede, Jørgen Watten-Friednes, merkte op dat het comité "naar het hele plaatje kijkt" en benadrukte dat prioriteit wordt gegeven aan de daadwerkelijke prestaties van de kandidaat ten dienste van de vrede.

Dit jaar werden 338 personen en organisaties genomineerd voor de prijs, waarbij de namen van de genomineerden vijftig jaar geheim werden gehouden. Onder de genomineerden bevinden zich parlementariërs en ministers uit verschillende landen, voormalige laureaten, hoogleraren en leden van het Nobelcomité.

Bij gebrek aan een duidelijke en dominante kandidaat is er in Oslo gespeculeerd over verschillende namen, waaronder het Sudanese Emergency Rooms Network (ERR), de Russische oppositieleider Yulia Navalnaya, weduwe van Aleksej Navalny, en het Bureau voor Democratische Instellingen en Mensenrechten (ODIHR) van de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa.

Halvard Liere, onderzoeksdirecteur bij het Noorse Instituut voor Internationale Zaken, is van mening dat de commissie zich de afgelopen jaren heeft gericht op "micro"-kwesties die dichter bij klassieke vredesconcepten staan, terwijl de link met mensenrechten, democratie, persvrijheid en empowerment van vrouwen behouden blijft.

Hij voegde eraan toe: "Mijn vermoeden is dat de winnaar van dit jaar minder controversieel zal zijn, en dat het Nobelcomité mogelijk kiest voor VN-secretaris-generaal António Guterres of een VN-agentschap zoals UNHCR of UNRWA."

De prijs kan ook worden toegekend aan instanties die zich bezighouden met internationale rechtspraak, zoals het Internationaal Gerechtshof of het Internationaal Strafhof, of aan organisaties die zich inzetten voor persvrijheid, zoals het Comité ter Bescherming van Journalisten (CPJ) en Verslaggevers zonder Grenzen. Als alternatief kan de commissie ook een verrassende persoon of organisatie van buiten de gevestigde orde selecteren, zoals in eerdere gevallen het geval is geweest.