Europese satellieten gelanceerd om kunstmatige zonsverduisteringen te creëren in een technische demo

Een paar Europese satellieten zijn donderdag in een baan om de aarde geschoten voor de eerste missie om kunstmatige zonsverduisteringen te creëren door middel van fantasierijke formatievluchten in de ruimte.

Elke nep-eclips zou zes uur moeten duren als de operaties volgend jaar beginnen. Dat is aanzienlijk langer dan de paar minuten van totaliteit die een natuurlijke eclips hier op aarde biedt, waardoor de corona van de zon, of de buitenste atmosfeer, langdurig kan worden bestudeerd.

"We zijn een heel gelukkig wetenschappelijk team hier" in India, zei de missiewetenschapper van de Europese Ruimtevaartorganisatie Joe Zender via e-mail.

De twee satellieten, die worden aangekondigd als een technische demo, zullen over ongeveer een maand uit elkaar gaan en 492 voet (150 meter) uit elkaar vliegen als ze hun bestemming hoog boven de aarde bereiken, waarbij ze zich op één lijn met de zon bevinden, zodat het ene ruimtevaartuig een schaduw op het andere werpt.

Hiervoor is extreme precisie nodig, binnen slechts één millimeter, gelijk aan de dikte van een vingernagel, aldus de Europese Ruimtevaartorganisatie. Om hun positie te behouden, vertrouwen de satellieten op GPS, sterrenvolgers, lasers en radioverbindingen, en vliegen ze autonoom.

Elk kubusvormig ruimtevaartuig is minder dan 1,5 meter breed. De schaduwwerpende satelliet houdt een schijf vast om de zon te blokkeren voor de telescoop op de andere satelliet. Deze schijf zal de maan nabootsen in een natuurlijke totale zonsverduistering, waarbij de verduisterde satelliet zich voordoet als de aarde.

"Dit heeft een enorme wetenschappelijke relevantie" naast het testen van zeer nauwkeurig formatievliegen," zei Dietmar Pilz, directeur technologie en engineering van het Europees Ruimteagentschap.

Wetenschappers moeten het felle gezicht van de zon volledig blokkeren om de dunne kroonachtige corona die eromheen cirkelt, te kunnen onderzoeken, en krijgen zo een bijzonder goed zicht dicht bij de zonnerand tijdens deze missie. Ze zijn vooral geïnteresseerd in waarom de corona heter is dan het oppervlak van de zon, en willen ook coronale massa-ejecties, uitbarstingen van miljarden tonnen plasma met magnetische velden in de ruimte, beter begrijpen.

De resulterende geomagnetische stormen kunnen de stroomvoorziening en communicatie op aarde en in de baan verstoren. Zulke uitbarstingen kunnen ook verbluffende aurora's op onverwachte plekken veroorzaken.

Met een scheve baan die zich uitstrekt van 370 mijl (600 kilometer) tot 37.000 mijl (60.000 kilometer) ver weg, zullen de satellieten bijna 20 uur nodig hebben om de wereld rond te cirkelen. Zes van die uren — aan het einde van bepaalde banen — zullen worden besteed aan het genereren van een eclips. Andere banen zullen strikt worden gebruikt voor experimenten met formatievliegen, aldus de European Space Agency.

De eerste eclipsresultaten zouden in maart beschikbaar moeten zijn, na het uitchecken van beide vaartuigen.

Zender zei dat er minstens twee keer per week eclipsen zullen worden gecreëerd, met telkens zes uur van totaliteit voor corona-observaties. De frequentie zal afhangen van de zonneactiviteit, merkte hij op, en een zegen blijken te zijn voor wetenschappers die nu de wereld over moeten reizen voor slechts drie tot vijf minuten van totaliteit tijdens de incidentele eclips.

De missie van $ 210 miljoen, Proba-3 genaamd, mikt op ten minste 1.000 uur aan "on demand"-totaliteit tijdens de twee jaar durende operatie. Zodra hun taak is voltooid, zullen beide satellieten geleidelijk lager zakken totdat ze in de atmosfeer opbranden, waarschijnlijk binnen vijf jaar.

De lancering werd een dag vertraagd door een last-minute probleem met het reservevoortstuwingssysteem van een van de satellieten, cruciaal voor precisieformatievliegen. De Europese Ruimtevaartorganisatie zei dat ingenieurs vertrouwden op een computersoftware-oplossing.