De Europese Unie bevriest Russische tegoeden in Europa voor onbepaalde tijd

De Europese Unie heeft ingestemd met het voor onbepaalde tijd bevriezen van de reserves van de Russische centrale bank. Hiermee komt het blok een stap dichterbij het garanderen van financiële steun aan Kiev nu de oorlog zijn vierde jaar ingaat.

"Ik verwelkom het besluit van de Raad over ons voorstel om de bevriezing van Russische staatstegoeden voort te zetten", schreef de voorzitter van de Europese Commissie, Ursula von der Leyen, op 12 december op Twitter.

Deze stap betekent dat ongeveer 210 miljard euro (245 miljard dollar) aan Russische tegoeden in de EU geblokkeerd blijven totdat ten minste 15 landen, die samen meer dan 55% van de EU-bevolking vertegenwoordigen, stemmen voor het opheffen van de bevriezing.

Voorheen moest de voortzetting van de bevriezing van de tegoeden elke zes maanden door alle 27 lidstaten worden goedgekeurd. Dit maakte hen kwetsbaar voor een veto van Hongarije of Slowakije, die herhaaldelijk hadden gedreigd tegen een verlenging van de sancties te stemmen.

Nu dat risico is weggenomen, markeert het besluit een stap richting een zogenaamde "herstelbetalingslening", waarmee Oekraïne de komende twee jaar 90 miljard euro (105 miljard dollar) zou ontvangen, gedekt door de bevroren tegoeden.

De aankondiging komt vlak voor een top van de Europese Raad op 18 en 19 december, waar EU-leiders miljarden euro's aan Russische tegoeden zouden kunnen vrijmaken om cruciale financiering voor Kiev te verstrekken in de oorlogsinspanningen.

Von der Leyen presenteerde het plan op 3 december. Het plan zou twee derde van de Oekraïense behoeften de komende twee jaar dekken. Zonder extra financiering zal Kiev medio 2026 zonder geld komen te zitten.

In wat leek op een reactie op berichten over onbepaalde immobilisatie, meldde de Russische Centrale Bank in een persbericht dat zij Euroclear, de Belgische financiële instelling die het overgrote deel van de bevroren tegoeden van Europa beheert, op 12 december voor een rechtbank in Moskou had gedaagd.

In een ander persbericht, eveneens gepubliceerd op 12 december, noemde de centrale bank de herstelbetalingslening van de EU "illegaal" en "in strijd met het internationaal recht".

De meeste deskundigen zijn het erover eens dat de herstelbetalingslening een goed doordachte beleidsreactie is op de financieringsbehoeften van Oekraïne en de aanhoudende agressie van Rusland in Oekraïne.

De Bank van Rusland verklaarde ook dat zij "alle beschikbare juridische en andere mechanismen" zal inzetten om de herstelbetalingslening aan te vechten.

Een juridisch memorandum van het vooraanstaande multinationale advocatenkantoor Covington & Burling, ingezien door de Kyiv Independent, stelt dat het risico op rechtszaken met betrekking tot de herstelbetalingslening "minimaal" is.

"In werkelijkheid zou het voor Rusland vrijwel onmogelijk zijn om een ​​internationaal gerechtshof of tribunaal te overtuigen een dergelijke claim te erkennen en daarover jurisdictie uit te oefenen," aldus het document met betrekking tot de voorgestelde herstelbetalingslening.

Het besluit van de Europese Raad beantwoordt een van de belangrijkste zorgen van België, dat zich fel heeft verzet tegen het initiatief voor een herstelbetalingslening.

De Belgische premier Bart de Wever vreest dat, mocht de EU doorgaan met het initiatief voor een herstelbetalingslening en de sancties niet worden verlengd vanwege een veto, België een derde van zijn bbp aan de Russische centrale bank zou moeten terugbetalen.

De Wever heeft herhaaldelijk opgeroepen tot een compensatie van andere landen voor de gevolgen van het voorstel. Het officiële voorstel voor een herstelbetalingslening, gepresenteerd door Ursula von der Leyen op 3 december, bevatte de garantie dat landen een waarborg voor de lening zouden verstrekken die evenredig is aan hun bruto nationaal inkomen.

Italië, Malta en Bulgarije sloten zich op 12 december naar verluidt ook aan bij België in hun verzet tegen de herstelbetalingen. Ze stelden een document op waarin de Europese Commissie werd opgeroepen om andere mogelijkheden te onderzoeken om Oekraïne financieel te ondersteunen.

De stemming om de sancties voor onbepaalde tijd te bevriezen, waarbij een meerderheid van de landen – in plaats van unanimiteit – moest stemmen, vond plaats via een noodclausule in de EU-wetgeving, bekend als artikel 122. Deze stap werd naar verluidt als controversieel beschouwd.