Volg ons op Facebook

Walaw

Beleid

Conflict in het Midden-Oosten: De VN verlamd door eigen besluitvormingssysteem

Yesterday 11:30

De Verenigde Naties, opgericht in 1945 om een nieuwe wereldoorlog te voorkomen, lijken vandaag de dag gevangen in een verouderd mechanisme. De Veiligheidsraad, die efficiëntie en reactievermogen in het geval van internationale crises zou moeten belichamen, toont nu zijn meest flagrante beperkingen, met name in de context van het Israëlisch-Palestijnse conflict.

Het vetorecht dat aan de vijf permanente leden – de Verenigde Staten, Rusland, China, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk – werd toegekend, was oorspronkelijk bedoeld om de grootmachten binnen het multilaterale systeem te houden. Maar 80 jaar later staat ditzelfde privilege vaak elke concrete actie in de weg. Het veranderen van de regels zou de unanieme instemming vereisen van degenen die er het meest van profiteren – een onrealistisch vooruitzicht.

In het specifieke geval van het Midden-Oosten wordt deze inertie een tragedie. Sinds 1972 hebben de Verenigde Staten meer dan 40 resoluties met betrekking tot Israël gevetood, een absoluut record voor één enkel conflict. Dit is niet altijd een fundamenteel meningsverschil over de teksten, maar eerder een bewuste politieke strategie: Washington heeft partij gekozen, ongeacht de inhoud van de voorstellen.

Rusland gebruikt van zijn kant regelmatig zijn veto om westerse initiatieven te blokkeren, niet uit toewijding aan de Palestijnse zaak, maar om zich systematisch te verzetten tegen de Verenigde Staten en hun bondgenoten. Dit gedrag transformeert elke regionale crisis in een theater van wereldwijde geopolitieke confrontatie.

Het resultaat is een duidelijke institutionele verlamming. Tijdens de laatste escalatie in Gaza in oktober 2023 bleek de Veiligheidsraad niet in staat een gemeenschappelijk standpunt in te nemen, zelfs niet terwijl de bombardementen voortwoedden. In plaats van beslissingen werden discussies gereduceerd tot ruzies over de formulering van resoluties, wat al snel leidde tot inactiviteit.

Deze inactiviteit voedt een diep scepticisme in de wereldwijde publieke opinie. Waar zijn de VN voor als ze conflicten niet kunnen voorkomen of beëindigen? Het verlies aan geloofwaardigheid leidt tot een afname van de samenwerking, waardoor het vermogen van de organisatie om in te grijpen verder afneemt.

Er bestaan alternatieven, zij het beperkt. Het "Uniting for Peace"-mechanisme stelt de Algemene Vergadering in staat om op te treden wanneer de Raad vastloopt, zelfs als de resoluties niet bindend zijn. Bovendien vinden sommige bemiddelingspogingen discreet plaats via parallelle diplomatieke kanalen, ngo's of regionale initiatieven. Oplossingen ontstaan vaak ver van het VN-hoofdkwartier in New York.

De noodzaak van hervorming wordt nu breed erkend. Landen als India, Brazilië, Duitsland en Japan eisen een permanente zetel. Afrika, dat bijna 25% van de lidstaten vertegenwoordigt, heeft er geen. Maar een verandering van de Raad zou de goedkeuring vereisen van de mogendheden die het meest te verliezen hebben.

In het geval van het Israëlisch-Palestijnse conflict verergert deze institutionele rigiditeit het vermijdbare lijden alleen maar. Er zal waarschijnlijk een nog diepere legitimiteitscrisis nodig zijn om echte verandering af te dwingen. Tot die tijd zal de Veiligheidsraad blijven functioneren volgens de regels van de wereld van 1945, ver verwijderd van de noodsituaties van de wereld van 2025.