X

Herdenken en vieren met Duitsers steeds normaler: 'Tijd is er rijp voor'

Herdenken en vieren met Duitsers steeds normaler: 'Tijd is er rijp voor'
Friday 03 May 2024 - 11:20
Zoom

Duitse militairen die op 5 mei in uniform meedoen aan het defilé in Wageningen: lange tijd was het ondenkbaar, maar volgend jaar is het mogelijk zover. Het comité Wageningen45 maakte dat onlangs bekend. Steeds vaker wordt Duitsland betrokken bij de Nederlandse Dodenherdenking en Bevrijdingsdag. "De tijd is er rijp voor", zegt directeur Chris Janssen van Wageningen45.

Bij het vernieuwde defilé ligt de nadruk op de internationale militaire samenwerking sinds 1945. In de editie van dit jaar, overmorgen, lopen al militairen uit de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk, België, Frankrijk, Noorwegen en Oekraïne mee. Volgend jaar komen daar mogelijk andere landen bij, waaronder dus misschien Duitsland.

Op militair vlak werkt Nederland al jaren nauw samen met Duitsland. De oosterburen betrekken bij het defilé is daarom niet gek, vindt Janssen. "De Tweede Wereldoorlog ligt volgend jaar tachtig jaar achter ons. In die periode is Duitsland uitgegroeid van vijand tot een van onze grootste bondgenoten. Dat is een hoopvolle boodschap."

Ook bij andere activiteiten op 4 en 5 mei zijn vaker Duitsers betrokken. En dit levert veel minder discussie op dan vroeger. "De rauwe randjes gaan er op een gegeven moment af", zegt historicus Ilse Raaijmakers, die promoveerde op nationale herdenkingscultuur. "De jonge generatie staat er nu niet meer bij stil dat het eerst zo gevoelig lag."

Over de vraag of Duitsers welkom zijn bij de Dodenherdenking en op Bevrijdingsdag is in de geschiedenis regelmatig gedoe geweest, zegt Raaijmakers. Dat beaamt historicus Maud van de Reijt, die het boek Zestig jaar herrie om twee minuten stilte schreef.

In 1954 ontstond onrust in Nederland toen Duitsers voor het eerst sinds de oorlog weer zonder visum naar Nederland konden reizen. Om die reden riep de West-Duitse regering haar eigen burgers in 1955 op om Nederland in de eerste twee weken van mei te mijden, beschrijft Van de Reijt in haar boek. En in 1960 werden aan de Nederlands-Duitse grens pamfletten uitgedeeld met instructies hoe Duitsers zich op 4 mei in Nederland moesten gedragen.

In de jaren 90 laaide de discussie over Duitse aanwezigheid bij de Dodenherdenking flink op. Toenmalig premier Wim Kok zei na de Troonrede in september 1994 tegen de pers dat wat hem betreft Duitsers op 5 mei uitgenodigd konden worden.

"Hij heeft toen onderschat wat voor kwaad bloed dat zou zetten bij overlevenden van de oorlog", zegt Raaijmakers. "De kranten stonden er bol van." Het plan ging niet door. De Duitse bondskanselier Helmut Kohl kwam wel naar Nederland, maar pas op 22 mei en legde toen een krans bij het beeld van Zadkine in Rotterdam.


Lees meer